Wyjątkowe znaleziska w Toruniu. Ślady osady sprzed lokacji miasta

Toruń to bardzo stare miasto. Dokument lokacyjny dla Torunia został wystawiony 28 grudnia 1233 r. przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Hermana von Salza i preceptora na Słowiańszczyznę i Prusy Hermana Balka. Natomiast wcześniej na tym terenie funkcjonowała osada. 

Badacze już niejednokrotnie poszukiwali jej śladów, m.in. na obszarze ruin zamku krzyżackiego. Teraz, podczas prac archeologów w okolicach Wałów gen. Sikorskiego natrafiono na właśnie takie znaleziska. To jednak nie wszystko. Archeolodzy podsumowali swoje działania w tym rejonie. 

W okolicach toruńskiej starówki, na terenie Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej, od dłuższego czasu prowadzone były badania archeologiczne, poprzedzające planowaną w tym miejscu inwestycję. Chodzi o postawienie nowego budynku na terenie KW PSP przy ul. Prostej 32. Co jakiś czas naukowcy informowali o nowych znaleziskach. 25 marca 2024 roku w Toruniu odbyła się poświęcona tym badaniom archeologicznym konferencja, podczas której podsumowano całość prowadzonych prac badawczych.

Badaniami kierowała mgr Katarzyna Kuczara-Alagierska, która już wcześniej prowadziła badania archeologiczne na ul. Bulwar Filadelfijski w Toruniu. Wykopaliska przy ulicy Prostej zostały poprowadzone na obszarze zgodnym z obrysem projektowanego budynku. Stanowisko założono wzdłuż średniowiecznego muru graniczącego z siedzibą KW PSP. Jak podają badacze, odkryto ogrom ciekawych artefaktów oraz pozostałości budynków z różnych czasów. Wśród znalezisk są także te, które przypisuje się okresowi sprzed lokacji Torunia.

Wśród odsłoniętych tropów wymienić należy relikty zewnętrznego muru zasypanej w połowie XIX wieku fosy i wzniesionego na jej miejscu magazynu, oraz relikt baszty obronnej. Badacze dotarli także do śladów po średniowiecznej pracowni rogowniczej. Znaleziono tam wiele półproduktów, a także gotowych wyrobów, w tym np. opraw do noży. Do tego bardzo ciekawym odkryciem okazał się odsłonięty zarys fundamentów chaty pobudowanej z drewna, pochodzącej jeszcze z czasów sprzed lokacji Torunia.

- Odkryliśmy również bardzo ciekawe konstrukcje drewniane, starsze od fortyfikacji miejskich - mówiła podczas konferencji Katarzyna Kuczara-Alagierska z Pracowni Archeologicznej Alagierscy. - W ziemi zachowały się ślady belek dwóch domów.

W obrębie tego domostwa odkryta została wyjątkowa, wypalona z gliny figurka konika o wysokości ok. 10 cm. "Odkrycie to wskazuje, że przed lokacją Torunia w 1233 r. na tym terenie funkcjonowała osada, której archeolodzy i historycy zresztą się tu spodziewali i poszukiwali jej śladów, m.in. na terenie ruin zamku krzyżackiego", skomentował odsłonięcie pozostałości chat i znajdujących się w nich artefaktów Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu. O samej figurce wypowiedział się także archeolog podczas minionej konferencji.

- Przypomina ona wczesnośredniowieczne zabawki znalezione chociażby na Wolinie czy w Opolu - wyjaśnił na konferencji Piotr Alagierski. - Co ciekawe, jest ona glazurowana, co nie jest standardem dla zabytków z tamtych czasów. Być może przeprowadzenie analizy składu tej glazury pomoże uściślić chronologię, my znaleźliśmy figurkę na styku warstw XII i XIII-wiecznych.

Co na ten moment udało się ustalić na temat innych odkryć w obrębie planowanej inwestycji przy ul. Prostej w Toruniu? Archeolodzy podali m.in., że wspomniana baszta powstała prawdopodobnie w XIV wieku i została dobudowana do XIII-wiecznego muru, który był posadowiony na solidnym kamiennym fundamencie. Na odsłoniętej ścianie obwarowań ze średniowiecza można znaleźć oznaki kilkunastu różnych etapów związanych z przebudową. Różnego rodzaju prace w tym zakresie prowadzono do XIX wieku, bo z tamtego okresu pochodzą ulepszenia związane ze strzelnicami. Później fragment muru znajdujący się teraz przy straży pożarnej funkcjonował jako część stajni - odnaleziono w tym rejonie m.in. kółko do wiązania koni.

Poza tym archeolodzy w okolicach ul. Prostej odsłonili kilka tysięcy innych zabytków. Są to fragmenty ceramiki z różnych okresów, nawet z czasów neolitu, a także wiele pozostałości ze średniowiecza. Ponadto eksperci odkopali monety, biżuterię, a także klamrę z rosyjskiego pasa z czasów I wojny światowej. Prawdopodobnie to znalezisko ma związek ze znajdującym się niegdyś w tej okolicy szpitalem wojskowym. Szereg znalezionych podczas wykopalisk artefaktów zostanie dokładnie przebadanych, a niektóre trafią później do zbiorów Muzeum Okręgowego. Średniowieczny mur obronny ma natomiast zostać poddany konserwacji, a następnie będzie on odpowiednio wyeksponowany.

Jak będzie wyglądała inwestycja w miejscu prowadzonych badań? Osoby związane z planowaną budową poinformowały, że zabytkową część budynku przy ul. Prostej 32 czeka modernizacja, a przylegający do niej współczesny fragment będzie rozbudowany. Dojdzie do tego funkcjonalne połączenie z zabytkową częścią. Budowa ma trwać etapami do końca 2025 roku.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 90 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!