Nieubłagane bóstwa surowej północy

Obecnie to osobliwe zjawisko przeżywa swój renesans w formie neoszamanizmu, czyli stosowania technik szamańskich przez ludzi wywodzących się z kultury Zachodu. Chcecie dowiedzieć się czegoś o szamanach z dalekiej północy?

Słowo "szaman" pochodzi prawdopodobnie z języka ewenkijskiego, w którym oznacza "wódz", etymologia prowadzi dalej do źródeł staroindyjskeigo języka pali (šraman - buddyjski mnich). Szamani ludów syberyjskich mogli przekraczać granice pomiędzy światem ludzi i duchów, byli w stanie opuszczać ciało i przenosić się do innych światów oraz opanowywać umiejętności zwierząt (podobnie jak u płnocnoamerykańskich Indian). Potrafili wchodzić w trans, podczas którego mieli prorocze wizje, a także przewidywali przyszłość, posługując się np. kamieniami lub zwierzęcymi kośćmi. Posiadali umiejętność leczenia chorych, prowadzili rytuały inicjacyjne i obrzędy przejścia dla swoich współplemieńców. Dla społeczności, w której żył szaman, był on prorokiem, uzdrowicielem, doradcą, kapłanem i opowiadaczem.

Wśród pierwotnych ludów syberyjskich - Ewenków, Koriaków, Nieńców, Czukczów - przetrwały dawne tradycje szamańskie, które usiłowano niegdyś zatrzeć. Po rewolucji październikowej w Rosji rozpoczęło się wyplenianie dawnych wierzeń. Budowano wówczas szkoły oraz szpitale, aby zorganizować życie społeczności po wyeliminowaniu szamanów, którzy najczęściej przenosili się na trudno dostępne obszary, by tam praktykować swe obrzędy.

Mimo iż obecnie szamanizm cieszy się dużym zainteresowaniem, a z technik szamańskich czerpią nawet nauczyciele z niektórych szkół psychoterapeutycznych, to prawdziwych szamanów, którzy mają dostęp do pradawnej tradycji i magicznych obrzędów i potrafią wpływać na rzeczywistość, jest niewielu.

A jacy bogowie władali na zachodniej północy? Żyli tam Wikingowie - wojowie i żeglarze z VIII-XI w., którzy wypływali ze Skandynawii, aby grabić kraje europejskie, a czasem osiedlac się w dalekich krainach. Na wyspie Inchmarnock na zachodnim wybrzeżu Szkocji odnaleziono rycinę, wykonaną na kawałku łupka, przedstawiającą długowłosych wojowników, prowadzących zakutych więźniów na łodzie. Rycinę datuje się na VIII lub IX w. n.e., na czasy grabieży Wikingów na całym północno-zachodnim wybrzeżu Europy.

Bogowie z dalekiej północy raczej nie byli łagodni. Starszą dynastię stanowili Wanowie, bóstwa urodzaju, pokonani później przez walecznych, dobroczynnych Asów. Najwyższym autorytetem był Odyn, z należytym szacunkiem traktowano również boga wojny Thora oraz jego rodzeństwo - Frejra i Freję, bóstwa płodności.

W mitologii Północy odnajdziemy również dziewiątkę - dziewięć światów, połączonych jesionem Yggdrasil od korzeni po wierzchołek. To właśnie na Yggdrasilu Odyn, ugodzony własną włócznią, powiesił się głową w dół, aby poznać tajemnicę magicznych pieśni i run. Dlatego temu najmądrzejszemu z bogów przypisuje się odkrycie pisma runicznego.

Poza bogami spotkacie na północy także straszne olbrzymy oraz jasne i ciemne alfy. Jasne alfy są "jaśniejsze niż Słońce", żyją ponad światem ludzi. Opiekują się płodnością i przyrodą. Natomiast ciemne alfy są "ciemniejsze niż smoła" i żyją pod ziemią. Według legend powstały z robaków, żywiących się ciałem martwego olbrzyma. Są jednak świetnymi kowalami, jeden z nich wykonał dla Odyna magiczny pierścień. Później powstały z nich krasnoludy.

Po śmierci Wikingowie udawali się do krainy Niflheim, według niektórych legend przechodzili przez lodowy czyściec, pełen ciernistej roślinności i przez rzeki usiane ostrymi krzewami. Jedynie dusze żeglarzy, którzy utonęli, witała żona boga morza o imieniu Ran, natomiast zmarli wojownicy udawali się do Valhalli, gdzie przygotowywali się do ostatecznej walki sił dobra ze złem - Ragnarök.