Tajemnice egipskich mumii

Ekspedycja Cartera przyniosła niezwykłe znalezisko, bo większość pochówków władców Egiptu zostało obrabowanych jeszcze w starożytności. W krypcie Tutenchamona archeolodzy znaleźli nie tylko mumię władcy, ale i złoty skarb. Wkrótce po tym odkryciu zaczęła krążyć legenda o klątwie, która miała przynieść śmierć każdemu, kto naruszy spokój zmarłego.

Klątwa ta miała porazić członków zespołu Cartera, którzy podobno umierali w trudnych do wyjaśnienia okolicznościach. Fakty mówią jednak, że klątwa mumii to fikcja. W ciągu 10 lat od odkrycia grobowca, z obecnych przy 26 ludzi zmarło zaledwie 6 osób i zgony te miały typowe przyczyny. Poza tym egipscy eksperci zajmują się Tutenchamonem od lat i żaden z nich od klątwy nie ucierpiał.

Tutenchamon zmarł młodo, co wywoływało szereg rozmaitych spekulacji. Naukowcy próbując wyjaśnić tę przedwczesną śmierć rozważali, czy faraon zmarł z przyczyn naturalnych, czy też go zamordowano. Tę zagadkę udało się rozwikłać w 2005 r. Mumię Tutenchamona przeskanowano wówczas tomografem komputerowym ustalając, że uszkodzenia kości czaszki powstały po śmierci faraona. Przyczyna zgonu była banalna.

Tutenchamona zabiła infekcja będąca skutkiem źle leczonego złamania kości udowej lewej nogi. Przez 80 lat za portret Tutenchamona uznawano szczerozłotą maskę pośmiertną, która przez 3300 lat okrywała twarz królewskiej mumii. Pierwszą próbę odtworzenia wyglądu faraona podjęto w 2002 r. Zespół niemieckich i brytyjskich ekspertów wykonał wówczas na podstawie pomiarów kości twarzy maskę z tworzyw sztucznych, którą wystawiono w londyńskim Muzeum Nauki. Jednak w tej rekonstrukcji brakowało wielu szczegółów i twarz Tutenchamona była niezbyt realistycznym wizerunkiem człowieka.

Trzy lata później mumię przeskanowano tomografem komputerowym, co dostarczyło wszystkich danych potrzebnych do tego, by zrekonstruować rysy twarzy. Wykorzystując najnowsze technologie cyfrowe, zespół egipskich archeologów, kryminologów i programistów odtworzył wygląd Tutenchamona. Pod koniec maja 2005 r. egipscy naukowcy przedstawili cyfrową trójwymiarową rekonstrukcję twarzy młodego faraona.

Matką Tutenchamona była słynąca z urody królowa Nefretete. W czerwcu 2003 r. zespół archeologów kierowany przez dr Joan Fletcher odnalazł mumię tej egipskiej władczyni w ukrytej komnacie grobowca Amenhotepa w Dolinie Królów w Luksorze. Wg brytyjskiej uczonej, która jest ekspertem w dziedzinie mumifikacji, identyfikację potwierdzają cechy fizyczne zwłok. Mumia została uszkodzona w wyniku zemsty kapłanów zwalczających radykalne poglądy męża Nefretete, Echnatona. Zgodnie z egipskimi wierzeniami, w ten sposób pozbawiono królową możliwości życia po śmierci.

Pochodzenia Nefretete jest niejasne. Zakłada się, że była mitannijską księżniczką, przybyłą do Egiptu na życzenie Amenhotepa III, ojca Amenhotepa IV, który potem przybrał imię Echnaton. Według innej wersji była córką dworskiego urzędnika. Cała rodzina Tutenchamona to postaci niezwykłe. Jego ojciec, to słynny Amenhotep IV, władca starożytnego Egiptu z XVIII dynastii, który przybrał imię Echnaton (Ach-en-Aton, w j. egipskim: Miły-Atonowi). Nie ma pewności kiedy dokładnie urodził się i zmarł, przypuszczalnie było to w latach 1375-1358 r. p.n.e. lub 1351-1334 r. p.n.e. Główną żoną Echnatona była Nefretete, matka Tutenchamona.

Echnaton był postacią niezwykłą, rewolucjonistą wyprzedzającym swą epokę. W starożytnym Egipcie oddawano cześć wielu bóstwom. Echnaton wprowadził monoteizm, wiarę w jednego boga Atona. Nakazał zamknięcie świątyń pozostałych bóstw, wprowadził zmiany w zarządzaniu państwem, a nawet w sztuce. Rewolucja ta, niestety, doprowadziła do załamania gospodarczego kraju. Po śmierci Echnatona rządy objął na krótko regent Semenchkare, a po nim 8-letni Tutenchamon.

Genealogia faraonów była skomplikowana, bo w rodach władców starożytnego Egiptu praktykowano kazirodztwo. Dlatego też Tutenchamon był zarówno synem, jak i zięciem Echnatona, bo ożenił się ze swoją przyrodnią siostrą Anchesenpaaton.

Tadeusz Oszubski