Pierwszy komputer na świecie. Kiedy powstał ENIAC?

Pierwszy komputer na świecie powstałby z pewnością dużo później, gdyby nie potrzeby wojskowe. Konieczność stworzenia tablic balistycznych sprawiła, że już w 1940 roku naukowcy zaczęli myśleć nad jego stworzeniem. Prace rozpoczęto w 1943 roku. Trwały one jednak tak długo, że ENIAC, czyli Elektroniczny, Numeryczny Integrator i Komputer nie wziął udziału w działaniach wojennych.  

Pierwszy komputer na świecie wykonywał próbne obliczenia jesienią 1945 roku. 30 czerwca 1946 roku ENIAC został oficjalnie przekazany armii. Myliłby się jednak ten, kto sądził, że sprawa została załatwiona. Skomplikowaną maszynę udało się ostatecznie uruchomić wojsku dopiero 29 lipca 1947 roku. Potem ENIAc służył armii na wiele sposobów. Wykonywał obliczenia balistyczne, projektował taktyczną broń atomową i tunele aerodynamiczne czy badając promienie kosmiczne. Został ostatecznie wyłączony 2 października 1955 roku o godzinie 2:45. Armia chciała oddać go na złom, ale wtedy zaprotestowali naukowcy. Dziś część pierwszego komputera na świecie można oglądać w Smithsonian Institution w Waszyngtonie.  

Za głównych konstruktorów pierwszego komputera na świecie uważa się dziś dwóch amerykańskich naukowców: J.P. Eckerta oraz J.W. Mauchly’ego. To oni opatentowali ENIAC-a. Poznali się jako studenci, podczas kursów organizowanych przez Uniwersytet w Pensylwanii i od razu zaczęli rozmawiać o elektronicznej maszynie matematycznej. Po zajęciach spotykali się, prowadząc skomplikowane obliczenia. Tak się złożyło, że kursy organizowane były dla przyszłych współpracowników armii, która wciąż szukała specjalistów od obliczeń i elektroniki. Spotykając się po zajęciach Eckert i Maulchy stworzyli nawet uniwersalną maszynę liczącą, której projekt przekazali Zarządowi Uniwersytetu w Pensylwanii. Tu jednak projekt wylądował w szufladzie i został odnaleziony dopiero po 20 latach.  

W tym samym czasie dr Goldstine szukał wspólników do prac w ośrodku obliczeniowym amerykańskiej armii. Kiedy poznał Eckerta i Maulchy’ego prace nad maszyną liczącą ruszyły pełną parą. Do zespołu dołączyli najlepsi matematycy, fizycy i astronomowie. Nie sposób nie wspomnieć też o setkach rachmistrzyń, które mrówczą pracą obliczeniową wspierały projekt. Sukces miał więc wielu ojców i wiele matek, ale za konstruktorów pierwszego komputera ENIAC uważa się dziś dwóch kolegów z kursu, są nimi J.P. Eckert i J.W. Mauchly.  

Pierwszy komputer na świecie dalece odbiegał od tego, co dziś nazywamy komputerami. Przede wszystkim był ogromny - ENIAC zajmował powierzchnię ponad 160 metrów kwadratowych i ważył 27 ton. Mimo to nie posiadał pamięci operacyjnej. Miał kształt litery U po to, by naukowcy mogli poruszać się wewnątrz. Musieli oni obsługiwać ręcznie wtyki kablowe i przekładnie. Obejmował 42 szafy ze stali, 6000 przełączników, 18800 lamp elektronowych, 50 000 oporników. System wentylacyjny stanowiły dwa silniki, a termostaty przerywały pracę ENIAC-a, gdy tylko temperatura w któreś z części przekraczała 48 stopni Celsjusza. Oznaczało to częste przerwy w pracy pierwszego komputera na świecie. Aby ENIAC działał, obsługiwać go musiał sztab osób, a podczas pracy maszyna wydawała nieprawdopodobny huk.  

Aż do 1975 roku amerykański ENIAC uznawano za pierwszy komputer na świecie. Sprawy nieco się zmieniły po odtajnieniu brytyjskich danych. O miano pradziadka naszych laptopów walczą teraz maszyny Colossus oraz niemieckie maszyny produkowane przez Konrada Zuse.  

Colossus został zbudowany w 1943 roku przez Brytyjczyka Toma Flowersa. Miał rozpracowywać działania niemieckiej Maszyny Lorenza i łamać szyfry. Natomiast Konrad Zuse był niemieckim inżynierem i konstruktorem, który w 1941 roku stworzył Z3. Była to pierwsza w historii programowalna maszyna licząca. Czy można ją nazwać komputerem? Trwają spory i ustalenia w tej sprawie.